Een dag uit het leven van de orkestmanager

Daniëlle Egberts studeerde aan het Conservatorium van Amsterdam bij Peter Masseurs, waar zij in 1999 slaagde voor haar Master Trompet. Tijdens haar studie speelde ze bij het NJO: Nationaal Jeugd Orkest.

“Bij de eerste repetities van het NJO voelde ik me meteen helemaal thuis; een orkest vol studenten met dezelfde passie en gedrevenheid, dat was wat ik zocht!”

Van januari 2006 tot juli 2016 was zij werkzaam als plaatsvervangend  aanvoerder en tutti trompettiste bij het Orkest van het Oosten te Enschede. Sinds 2016 is ze orkestmanager bij het NJO, waar ze haar liefde voor muziek en organiseren kan combineren. Maar wat doet een orkestmanager nou zoal? Tijdens de Wintertournee 2017 hield ze een dag een fotodagboek bij:

Zaterdag 21 januari 2017

De dag begint met het versturen van een heleboel mailtjes: mails over een verblijfplaats voor musici die na het concert niet naar huis kunnen, mails aan de musici over veranderingen in het repetitieschema en mails over een heel ander project: Nixon in China. Voor deze opera zijn een aantal musici ziek geworden, dus er moet vervanging worden geregeld. Ook tijdens de Wintertournee gaat het regelwerk voor andere projecten gewoon door.

Daarna moet er vervoer worden geregeld voor de assistent-dirigenten, en er moet een huurauto worden opgehaald.

Tussen 11.00 en 12.00 uur moeten alle 111 musici uitchecken bij de Stayokay. Tijdens de repetities verbleven alle musici hier, maar tussen de concerten in Rotterdam, Apeldoorn en Enschede slapen ze (waar mogelijk) thuis. Alle kamerpasjes, beddengoed en sleutels van de NJO-fietsen zijn netjes ingeleverd dus we kunnen na de lunch rustig vertrekken naar Rotterdam.

13.15 uur vertrek van de bussen van Stayokay Apeldoorn naar De Doelen Rotterdam.

Er moet een ander Glockenspiel worden meegenomen in de bus. De slagwerkers willen deze graag voor een bepaalde passage, dus moeten ze deze zelf even uit mijn auto in de bus sjouwen, wat een gewicht!

In de bus bel ik naar Connexxion omdat een van de musici zijn/haar telefoon is verloren na het concert gisteren in Nijmegen.

Dirigent Antony Hermus is vandaag jarig, daarom maak ik samen met de musici in de bus een boekje met leuke wensen om hem te feliciteren.

Aangekomen in De Doelen in Rotterdam begeleid ik de musici naar het podium en de kleedkamers. Ik breng de bladmuziek in orde en zorg ervoor dat de harpen kunnen stemmen.

Daarna begeleid ik dirigent Antony en check ik of alles voor hem in orde is gebracht.

Tussen 16.00 uur en 17.30 uur geeft Antony een Masterclass directie. Ik ben bij de repetities van de masterclass aanwezig om de opstelling te checken en de dirigent-kandidaten en zangers van de Dutch National Opera Academy te begeleiden. Tijdens de Masterclass ben ik ook aanwezig om de dirigent-kandidaten en zangers te begeleiden.

Om 17.45 uur is de voorrepetitie van Mahler 6. Ik check de opstelling van het orkest en stel de looproute van de dirigent door het orkest vast. Antony houdt zijn headset op omdat hij zijn stem kwijt is.... Ik breng honing en verse munt naar zijn kamer, hopelijk helpt dat voor zijn keel!

Ik bespreek met het personeel van de Doelen over wie het sein ‘zaal gereed’ geeft en wie de bloemen geeft na het concert.

Om 18.30 uur is het tijd om te eten!

Tijdens de voorrepetitie komt hoboïste Katinka van Driezum van het podium: er is een scheur in haar althobo ontstaan!!!! Dus, meteen oud-collegae bellen om via via aan een althobo te komen. Met mijn mede-bellende NJO-collegae Marjolein Rietveld en Johannes Drop lijken we meer op een telefooncentrale dan een jeugdorkest….

19.00 uur Beet! Iemand in Den Haag via het Conservatorium. Ik vraag vrijwilliger Hylke (onze steun en toeverlaat in drukke tijden) om deze snel op te halen, dat kan gelukkig nog net voor het concert begint! 

Daarna haal ik avondeten voor Antony en begeleid ik de musici naar het diner. Dan op zoek naar iemand die een strijkbout heeft voor Antony's pak. Johannes Drop, NJO TD-er (technische dienst) blijkt van alle markten thuis!

19.15 Vervolgens breng ik de musici die hun medewerking verlenen aan de inleiding in contact met de inleider.

Om 19.30 uur belt de hoboïst van het Rotterdams Philharmonisch Orkest terug, nadat ik een voicemailbericht had ingesproken. Nu zijn er twee althobo’s beschikbaar!  Wat een luxe! Wel fijn want op deze manier kan Katinka even uitproberen welke zij het beste vindt aanspelen.

19.45 Ik leg water en handdoeken klaar voor Antony, dat heeft hij wel nodig na anderhalf uur dirigeren!

Net voor 20.00 uur komen beide hobo’s binnen. Katinka kiest de hobo van het Conservatorium, ze is heel blij!

20.10 Ik geef ‘sein op’ aan de  musici en het sein aan de concertmeester om te beginnen met stemmen.

Om 20.15 uur haal ik Antony op van zijn kleedkamer. En om Daarna het ‘sein op’ voor Antony.

Tijdens het concert blijf ik In de buurt van het podium, voor het geval er een snaar knapt of er een scheur in een andere hobo komt. ;)

Na afloop van het concert geef ik het sein ‘bloemen op’. 

Na het concert ben ik er voor de musici om eventuele vragen te beantwoorden. Sommige zullen naar huis gaan in anderen vertrekken op eigen gelegenheid naar de Stayokay in Utrecht.

En dan is het tijd voor een biertje, morgen verder in Utrecht!

Reportage Wolfgang-app

Wolfgang is een smartphone-app voor klassieke muziek, die tekst en uitleg biedt bij opgevoerde werken. Tijdens de NJO Wintertournee 2017 kun je in Rotterdam, Utrecht, Apeldoorn en Enschede gebruik maken van deze applicatie. Ben jij ook zo benieuwd hoe het werkt? Canvas onderzocht het en liet de ervaringen van een gebruiker zien in onderstaande reportage!

Klassieke muziek app Wolfgang (reportage Canvas) from idema on Vimeo.

Meer informatie over de Wolfgang-app? Kijk op www.wolfgangapp.nl

Antony Hermus vertelt over Mahler in het Matinee Café

Antony Hermus​ is op zaterdag 14 januari te gast  in het Matinee Café om te vertellen over 'zijn' Mahlers: in december dirigeerde hij het Noord Nederlands Orkest met de Vijfde symfonie en in januari dirigeert hij het NJO: Nationaal Jeugd Orkest met de Zesde symfonie.

Stem je radio zaterdag tussen 16:30 en 17.30 af op Radio 4 of beluister het programma hier. 

Antony Hermus en het NJO - Foto: Nic Limper

Nederland: Mahlers tweede muzikale vaderland

Gustav Mahler zette voor het eerst voet op Nederlandse bodem in het najaar van 1903, om in het Amsterdamse Concertgebouw zijn Derde - en in een later concert zijn Eerste symfonie te dirigeren. Onder invloed van Willem Mengelberg ontstond er een rijke Mahlertraditie. Mengelberg introduceerde Mahlers werken in Nederland toen nog maar weinigen van diens genie overtuigd waren. Mahler kwam daarna op uitnodiging van Mengelberg regelmatig naar Nederland om zijn eigen werken te dirigeren. Het dirigeren van de Zesde symfonie wilde echter maar niet lukken. De Gustav Mahler Stichting schrijft er het volgende over:

Toen Mahler huize Mengelberg verliet waren er al plannen gemaakt om het volgend jaar zijn Zesde symfonie in Amsterdam te introduceren. Er wordt al gecorrespondeerd over de problemen met de hamer (Mahler schrijft immers enorme hamerslagen voor in de finale, waarvoor een speciaal timmerblok moet worden geconstrueerd), waarvoor Mengelberg kennelijk een oplossing heeft gevonden: "U heeft geheel gelijk, misschien kunnen we uw methode in Amsterdam uitproberen en dan alsnog in de partituur opnemen." Hij verheugt zich enorm op het hernieuwde bezoek aan Amsterdam en hoopt dit keer Alma mee te nemen en dan in het Amstelhotel te kunnen logeren. Vol enthousiasme vertelt hij verder over het voltooien van zijn Achtste symfonie (die de geschiedenis in is gegaan als de Symphonie der Tausend vanwege het aantal medewerkers aan de première), voor zijn gevoel het belangrijkste dat hij tot dan toe gecomponeerd heeft. Maar het is zo vreemd van inhoud en vorm dat hij er niet over kan schrijven, het lijkt wel alsof het zonnen en planeten zijn die erin rondwaren. In oktober 1906 schrijft Mahler aan Mengelberg dat zijn Zesde toch weer een (te) harde noot voor de zwakke tanden der critici is geweest en dat hij zich door de concertzalen heenworstelt. Mede daarom verheugt hij zich op de uitvoering in Amsterdam. Wenen beslist echter anders: Mahlers vele concertreizen vallen niet goed bij het bestuur van de Hofoper en dus moet hij van nu af aan meer thuis blijven. "Helaas moet ik het concert van 24 januari afzeggen, maar ik kan eventueel wel eind april of begin mei.'

In zijn antwoord zegt Mengelberg dat hij zeer teleurgesteld is, maar dat die periode voor zijn publiek te laat is. Op Mahlers voorstel om dan de Zesde zonder hem te introduceren reageert Mengelberg afwijzend: "Ik wil niets liever dan dat u zelf de eerste uitvoering dirigeert." Zo duurt het tot 1909 voordat Mahler weer voet op Nederlandse bodem zet, in zijn hoedanigheid als dirigent voor het laatst. Hij brengt dan niet de Zesde, maar de Zevende symfonie mee.

Verder lezen? Kijk op www.gustavmahlerstichting.nl

Met Wolfgang naar Gustav

Tijdens de NJO Muziekzomer 2015 werd bij het NJO de Wolfgang-app geïntroduceerd. Terwijl Ein Heldenleben van Strauss werd uitgevoerd onder leiding van Antony Hermus kon het publiek extra informatie over het stuk lezen op het beeldscherm van hun smartphone. Een doorslaand succes, te zien aan het aantal schermpjes!

Reden voor het NJO om dit jaar tijdens de Wintertournee weer gebruik te maken van deze bijzondere applicatie. De Zesde Symfonie van Gustav Mahler leent zich hier uitstekend voor, want er valt ontzettend veel over te vertellen! Bij de volgende concerten kan er gebruik worden gemaakt van Wolfgang:

za. 21-01-2017, 20:15 uur – De Doelen, Rotterdam (inleiding 19.15 uur)
zo. 22-01-2017, 15:00 uur – TivoliVredenburg, Utrecht (inleiding 14:15 uur)
wo. 25-01-2017, 20:00 uur – Theater Orpheus, Apeldoorn
vr. 27-01-2017, 20:00 uur – Muziekcentrum, Enschede (inleiding 19:00 uur)

Wolfgang is een smartphone-app voor klassieke muziek, die tekst en uitleg biedt bij de opgevoerde werken. Terwijl het orkest speelt, vertelt Wolfgang wat er – precies op dat moment – gebeurt in de muziek. Wolfgang vertelt in bondige, goed getimede zinnen, af en toe een blik op uw smartphone is voldoende. De app is ontworpen en getest opdat het anderen niet afleidt. Wolfgang is geschikt voor zowel deskundige als beginnende luisteraars. In onderstaand filmpje ziet u hoe het werkt:

Wolfgang app: ontdek wat je hoort from Fabrique on Vimeo.

Download Wolfgang voor iPhone hier. 

Download Wolfgang voor Android hier. 

M6 Live: NJO schittert tijdens het Theaterweekend

Tijdens het BankGiro Loterij Theaterweekend presenteert het NJO een innovatieve uitvoering van de Zesde Symfonie van Mahler. 

Het publiek wordt in M6 Live op sleeptouw genomen door gastheren uit de tijd van Mahler, vertolkt door een acteur. Door meer over de gebeurtenissen rond het ontstaan van het werk te weten te komen wordt het publiek meegevoerd door de symfonie. Een spectaculaire lichtshow en een bijzondere opstelling waardoor het publiek meer rondom en dicht op het orkest komt te zitten zorgen daarnaast voor een avond om nooit te vergeten.

De avond stopt niet aan het eind van de symfonie, maar zal in de foyers van De Vereeniging worden voortgezet. Daar worden typisch Weense gerechten en drankjes geserveerd, zoals broodjes mini-Wienerschnitzel en glühwein. De dirigent en de musici van het orkest zullen in gesprek gaan met het publiek en een ensemble van musici van Het Gelders Orkest zal betoverende 'Weense' muziek spelen.

Kan het nog mooier? Ja hoor... kaarten voor deze avond kosten maar €10!

M6 Live - BankGiro Loterij Theaterweekend
G. Mahler - Symfonie nr. 6
vr. 20 januari 2017, 20.30 uur Concertgebouw de Vereeniging, Nijmegen

Kijk voor meer informatie op www.stadsschouwburgdevereeniging.nl

Antony Hermus en het NJO - Foto: Nic Limper

Magie met Mahler

Door Bas Clabbers

Met mijn 21 jaar was ik in 2001 nog volop bezig aan mijn trompetopleiding aan het Rotterdams Conservatorium. Maar belangrijker, ik voelde dat ik aan de poort klopte van de wondere wereld van de professionele muziek. Die poort stond destijds -en bij mijn weten nog steeds- wagenwijd open. De drie letters die boven de poort prijkten waren N-J-O. En ze blinken dus nog steeds. De onvolprezen professionals van morgen die de aankomende tournee deel mogen gaan uitmaken van het NJO bereiden zich voor op dezelfde muziek als ik destijds. De tragische zesde symfonie van Gustav Mahler. De symfonie waarin Mahlers bijgeloof hoogtij vierde en meer dan ooit bezit nam van zijn dagelijks denken en doen.

Ik wist er die dagen in 2001 geen donder van en eerlijk gezegd deed ik weinig moeite om achtergrondinformatie te zoeken achter de noten. Wij, en daarmee bedoel ik de voltallige kopersectie, concentreerden ons al weken op de zelf georganiseerde groepsrepetities waardoor we bij de repetities tot op het bot bewapend op onze stoel zaten. We kenden de partituur van A tot Z. Althans, dat dachten we. Maar zo goed als we ook voorbereid waren, wat daarna gebeurde zag niemand van ons aankomen; ik ook niet. De Britse dirigent, Dhr. Mark Wigglesworth, kende voor hij zijn baton voor de eerste keer optilde de namen van het volledige orkest uit zijn hoofd. Dat maakte enorme indruk op iedereen! En daarmee was de magie al begonnen! Er ging een gloed van verwondering door het orkest.

Enfin, de ene na de andere betoverende repetitie volgde en de redelijk kleine maestro strooide groots met anekdotes op een geweldig enthousiasmerende manier. Wist je bijvoorbeeld dat de componist het slotkoraal oorspronkelijk had geschreven voor vier bastuba’s, maar dat zelfs Mahler (die over het algemeen weinig mededogen vertoonde) het niet over zijn hart kon verkrijgen om drie bassisten elke keer te laten opdraven in pasgestoomde kostuums, ze anderhalf uur te laten wachten op het podium om ze vervolgens ‘slechts’ een paar lange noten te geven? Daarom heeft hij het weer omgeschreven naar de huidige bezetting met de trombones. Dat vond ik een bijzonder smeuïge anekdote. Een ander verhaal dat ik daar leerde was dat Gustav Mahler oorspronkelijk meerdere hamerslagen had geschreven, maar vanwege de gruwelijke ontwikkelingen rondom zijn vrouw en hun dochter heeft hij tijdens de generale repetitie van de première enkele hamerslagen, welke onder meer symbool stonden voor de niets ontziende dood, geschrapt om het onheil niet over zichzelf en zijn gezin af te roepen. Hij wilde toch écht niet de goden verzoeken…

Een ongelooflijk stimulerende boodschap om muzikaal mee aan de slag te gaan tijdens onze tournee natuurlijk. Het spreekt voor zich dat ik in mijn muziek door middel van simpele kruisjes boven de notenbalk de exacte locaties van die overgebleven hamerslagen had gemarkeerd. Maar ik had nooit kunnen bevroeden dat ik tijdens de concerten, vanwege de enorme omvang van het orkest en de vaak tegenvallende afmetingen van de concertpodia, met mijn stoeltje vaak tégen de enorme kist (van 1,5 x 1,5 x 1,5 mtr ongeveer) moest gaan zitten, waardoor die slagen mij leken te doorboren. Je weet welke tel van welke maat geslagen wordt, maar ik kon ze niet zien aankomen, dus kwamen ze nooit exact wanneer ik ze verwachtte. Altijd nét iets eerder of nét iets later. Voor mijn gevoel schoot ik elke klap weer vijf meter de lucht in en landde ik precies op tijd vlak vóór het moment dat ik, slechts enkele seconden na de slagen, een lastige solo moest spelen. Telkens weer met bonzend hart en zwetende handen. Maar het ging goed. Elke keer weer. En dat is enorm kicken! Net zoals deze hele symfonie hebben vele andere onvergetelijke herinneringen tijdens mijn NJO-jaren nog steeds een bijzonder plekje bij mij. Het Nationaal Jeugd Orkest heeft daar zeker aan bijgedragen, net als de dirigent, maar vooral toch ‘unser Gustav’, die met zijn muzikaal geniale brein zijn eigen bijgeloof tartte. En misschien ook wel het noodlot, wie zal het zeggen? Daarom mag van mij “De Tragische” wel omgedoopt worden in “De Magische”.

Dames en heren, geniet van Mahler! Geniet van jullie applaus! Geniet van jezelf!

Met dank,

Bas Clabbers